Wie vandaag door de ErfgoedApp bladert, ontdekt niet alleen erfgoedlocaties, verhalen en beelden, maar ook enkele bijzondere historische kaarten. Een van die kaartlagen is de Ferrariskaart – een vrijwel volledige kaart van de Oostenrijkse Nederlanden uit de jaren 1770. Dat deze kaart vandaag zo scherp en nauwkeurig digitaal te bekijken is, danken we aan een titanenwerk achter de schermen.
Van 18e-eeuwse kaart naar digitaal meesterwerk
De originele Ferrariskaarten worden zorgvuldig bewaard in de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) in Brussel. Het gaat om honderden met de hand getekende bladen die rond 1771-1778 zijn gemaakt in opdracht van graaf Joseph de Ferraris. Vooraleer deze kaarten online beschikbaar konden worden gesteld, moesten ze eerst digitaal gedocumenteerd, gescand en gereconstrueerd worden.
Het digitaliseren gebeurt met hogeresolutiescanners die elke vouw, verkleuring en penseelstreek vastleggen. Vervolgens worden alle kaartbladen digitaal aan elkaar gezet tot één groot geheel. Maar daarmee is het werk nog niet gedaan: de kaart moet ook ‘gegeorefereerd’ worden – gekoppeld aan moderne coördinaten zodat ze exact op de huidige kaart passen.
Georefereren: 35.000 punten om alles recht te trekken
Dat georefereren was een waar monnikenwerk. Digitaal Vlaanderen en onderzoekers hebben meer dan 35.000 controlepunten manueel aangeduid – denk aan kruispunten, kerken, rivieren of herkenbare landschapselementen die zowel op de Ferrariskaart als op moderne kaarten zichtbaar zijn. Met een eigen ontwikkelde referentiemethode werd elke afwijking rechtgetrokken.
Dankzij dat nauwkeurige werk vallen oude wegen, dorpskernen en landschappelijke elementen verrassend goed samen met de huidige topografie. Dat maakt de Ferrariskaart uniek: je ziet letterlijk hoe het landschap vroeger vorm kreeg en welke structuren vandaag nog herkenbaar zijn.
Hoe bekijk je de Ferrariskaart in de ErfgoedApp?
De ErfgoedApp maakt dit erfgoed toegankelijk voor een breed publiek. Je hoeft enkel:
de ErfgoedApp te openen,
op het kaarticoon te drukken,
onderaan verschijnt een tijdslider waarmee je terug in de tijd kan gaan.
De Ferrariskaart is de oudste beschikbare kaartlaag in de ErfgoedApp – een reis naar de 18e eeuw. Andere historische kaarten die je kan ontdekken in de app zijn de Atlas der Buurtwegen (1841), Vandermaelen (1846-1854) en Popp (1842-1879). De Ferrariskaart is wel de meest bijzondere, met de meeste details. Je ziet meteen hoe jouw straat, dorp of favoriete wandelplek er bijna 250 jaar geleden uitzag. Je kan op de kaart ook extra kaartlagen activeren zoals erfgoedlocaties en fiets- of wandelknooppunten.
